Efektywna nauka w dorosłym życiu. Poznaj skuteczne metody

Nauka w dorosłym życiu to bardzo często nierówna walka z natłokiem bodźców i brakiem czasu. Pomimo to, przy odpowiednim podejściu, efektywne pozyskiwanie nowej wiedzy jest jak najbardziej możliwe. Jakie zatem metody warto stosować w praktyce?

Dlaczego nauka w dorosłym życiu bywa trudniejsza?

Mówi się, że dzieci „chłoną wiedzę jak gąbki” – to fakt, choć tylko w niektórych obszarach, takich jak np. nauka języków obcych. Z drugiej jednak strony także dorośli mają swoje przewagi. Tam, gdzie pojawia się strategia i myślenie wielopoziomowe, przyswajamy wiedzę szybciej niż w młodym wieku. Niemniej jednak dla wielu dorosłych osób nauka jest dużym wyzwaniem, choćby z uwagi na brak czasu, nadmiar bodźców czy stres.

Czynników wpływających w negatywny sposób na naszą zdolność uczenia się jest wiele. Na szczęście istnieją także metody, które pozwalają ograniczać ich oddziaływanie. To ważne, bo funkcjonujemy w gospodarce opartej na wiedzy, co oznacza konieczność nieustannego poszerzania kompetencji. Na początek jednak należy przyjrzeć się najczęstszym przyczynom kłopotów z nauką, co umożliwi wdrożenie odpowiednich środków zaradczych.

Dlaczego multitasking zwykle nie pomaga?

W dorosłym życiu pełnimy różne role – rodzica, pracownika czy partnera. W związku z tym wykonujemy mnóstwo zadań jednocześnie. W rezultacie taki multitasking, czyli wielozadaniowość/działanie równoległe, zmienia się de facto w szybkie „przeskakiwanie” z jednego zadania na drugie. Jest to nie tylko męczące, ale także nieefektywne.

Dzieje się tak dlatego, że każde przełączenie się pomiędzy zadaniami (ang. task switching) to koszt w postaci czasu i uważności (im więcej zadań, tym mniejsze skupienie). Do tego dochodzi rozproszenie generowane przez otoczenie. W rezultacie nauka, która zostaje włączona w schemat takiego multitaskingu, nie przynosi oczekiwanych efektów, wydłuża się, a także jest obciążona ryzykiem błędów.

Kolejnym utrudnieniem w procesie przyswajania wiedzy może być przeciążenie informacyjne. Biorąc pod uwagę to, jak przepełniony informacjami jest obecny, zdigitalizowany świat, warto uważać, aby przebodźcowanie nie stało się także naszym udziałem. Do tego dochodzi również stres, który nie tylko obniża zdolność koncentracji, ale może negatywnie wpływać na naszą pamięć.

Czym są slow learning i microlearning?

Co w takim razie może ułatwić naukę w dorosłym życiu? Jedną z metod jest slow learning, czyli koncepcja nauki w wolniejszym tempie. Kluczową rolę odgrywa jakość samego procesu nauki. Dzięki temu, że się nie spieszymy, zyskujemy przestrzeń na refleksję i świadome przetwarzanie poznawanych treści. W rezultacie przyswajamy materiał na bardziej zaawansowanym poziomie, dostrzegając zależności i powiązania między poszczególnymi partiami wiedzy. Dzięki temu slow learning przynosi lepsze rezultaty w dłuższym okresie czasu, pozwalając skutecznie utrwalić pozyskaną wiedzę.

Kolejną korzystną metodą dydaktyczną jest microlearning. Jest to sposób nauki polegający na przekazywaniu wiedzy w małych jednostkach,np. w postaci trwających 10 minut lekcji online. Dzięki temu mogą być one stosunkowo łatwo wplatane w codzienną rutynę, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. W tym drugim przypadku pracownik może zdobywać wiedzę pomiędzy wykonywaniami wdanym dniu zadaniami.

Zadbaj o 4 filary skutecznej nauki

Niezależnie od metody, do zdobywania wiedzy należy podchodzić w sposób kompleksowy. To nie tylko kwestia efektywności, ale także możliwości realnego dbania o dobrostan psychofizyczny. W związku z tym należy zadbać o cztery filary nauki, którymi są umysł, ciało, otoczenie i emocje.

Filar 1 – umysł

Aktywne uczenie się pozwala przyswajać materiał w krótszym czasie. Aby przygotować umysł do nauki, należy zadbać o zbilansowaną dietę, aktywność fizyczną, jakościowy sen, wewnętrzny spokój i redukcję stresu. Trzeba pamiętać także o czasie na regenerację, w czym może pomóc np. wyznaczenie konkretnego czasu na naukę (i nieprzekraczanie go). Będzie to sprzyjać także utrwalaniu i porządkowaniu nowo przyswojonej wiedzy.

Filar 2 – ciało

Umysł jest związany z ciałem, dlatego trzeba o nie dbać w odpowiedni sposób. Kluczowe znaczenie w tym względzie mają dieta i aktywność fizyczna. Ruch pomaga obniżać poziom stresu, poprawia funkcje poznawcze, zwiększa koncentrację i szybkość przetwarzania pozyskiwanych informacji. Jednocześnie należy pamiętać o regeneracji organizmu, która pozwala utrzymywać regularną aktywność fizyczną.

Filar 3 – otoczenie

Pełnienie wielu różnych ról, przełączanie się pomiędzy licznymi zadaniami i bombardowanie bodźcami ogranicza możliwości skutecznego uczenia się. W związku z tym należy zadbać o wyciszenie i spokój, które tworzą przestrzeń sprzyjającą koncentracji. Jednym z najprostszych sposobów jest ograniczenie „rozpraszaczy”, np. poprzez wyłączenie powiadomień z telefonu w czasie przeznaczonym na naukę.

Filar 4 – emocje

Pozytywne emocje wpływają na poprawę kreatywności i pomagają zwiększać motywację. Z kolei stres burzy wewnętrzny spokój i negatywnie odbija się na dobrostanie, a w kontekście nauki – rozprasza uwagę, utrudnia logiczne myślenie i obniża zdolność zapamiętywania. Dlatego niezwykle pomocne jest poznanie podstawowych technik zarządzania stresem i stosowanie technik relaksacyjnych.

Priorytetyzacja – dlaczego jest kluczowa w nauce dorosłych?

Ograniczone zasoby, którymi dysponujemy w dorosłym życiu (czas, uwaga, energia), sprawiają, że priorytetyzacja jest jednym z najważniejszych czynników w procesie zdobywania wiedzy. Pozwala ona jasno określić główny cel i skoncentrować się na jego realizacji. A w sensie technicznym ustalenie priorytetów pozwala stworzyć spójny i przemyślany plan nauki.

Co ważne, priorytetyzacja ma także aspekt motywacyjny. Precyzyjne wskazanie celu, wraz ze zmianą podejścia z „chcę” na „kiedy/gdzie/jak”, zwiększa szanse na sprawną i systematyczną realizację założonego planu. W ten sposób jest to niezwykle przydatne narzędzie ułatwiające podtrzymanie zaangażowania w toku procesu skutecznego pozyskiwania wiedzy.

Kompleksowe podejście, uwzględniające priorytetyzację i metody takie jak np. slow learning, to dobry sposób na wypracowanie własnej, efektywnej ścieżki nauki. Trzymanie się tych założeń to możliwość poprawy wyników, a dodatkowo towarzyszyć temu będzie wzrost chęci do uczenia się. Codzienne wyzwania wymagają od nas ciągłego rozwoju, dlatego warto zadbać o realne możliwości poszerzania wiedzy, tak aby czas poświęcony na naukę wykorzystywać w100%.  

Bibliografia:

1. https://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/126641/nihms964317.pdf
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12639695/
3. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10322198/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8759042/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20046194/
6. https://www.scielo.org.za/scielo.php?pid=S2519-56702024000200004&script=sci_arttext
7. https://journals.sagepub.com/doi/10.1111/j.1467-9280.2006.01693.x
8. https://www.nature.com/articles/nrn2762
9. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1207/s15430421tip4102_2
10. https://www.socmot.uni-konstanz.de/publications/implementation-intentions-and-goal-achievement-meta-analysis-effects-and-processes

‍